Garncarstwo

Pierwsze ślady wytwarzania i używania produktów ceramicznych na obszarze wschodniej części Łuku Mużakowa pochodzą z późnego neolitu i związane są z ludnością kultury pucharów lejkowatych (3700 – 1900 p.n.e). Na fragmenty naczyń tej kultury natrafiono w Tuplicach. Ponadto w Jagłowicach, Chełmicy i Trzebielu znaleziono neolityczne narzędzia krzemienne i kamienne, mogące mieć związek z wyżej wspomnianą kulturą. Od neolitu, poprzez epokę brązu, żelaza, aż po schyłek wczesnego średniowiecza, na interesującym nas obszarze ceramika wytwarzana była na ogół w ramach domowych zajęć i dla zaspokojenia własnych potrzeb. Na wschodnich Łużycach przełom nastąpił w drugiej połowie XIII wieku. Wraz z rozwojem kolonizacji niemieckiej i lokacji miast na prawie niemieckim zaczęła się rozpowszechniać tzw. ceramika stalowoszara a w ośrodkach miejskich powstawały wyspecjalizowane warsztaty garncarskie.

W końcu XVI wieku lub w pierwszej połowie XVII wieku, dzięki odkryciu pokładów odpowiedniej gliny, kamionkowe naczynia zaczęto wyrabiać w Wielkich Tuplicach. W stosunkowo krótkim czasie, tupliccy garncarze osiągnęli bardzo wysoki poziom. Ulryk Wacław von Biberstein (zm. 1654 r.), ówczesny właściciel państwa stanowego Forst-Brody (w skład tego państwa stanowego wchodziły również Tuplice), tuplickie wyroby garncarskie cenił wyżej od tych wyrabianych w Forście, Brodach czy Lubsku. Dlatego też, jego następca, Ferdynand von Biberstein zabiegał u księcia sasko-merseburskiego Christiana I o nadanie tuplickim garncarzom praw do samodzielności i zezwolenie im na utworzenie własnego cechu. Starania Ulryka nie przyniosły jednak rezultatów. Do sprawy wrócił jednak sam książę Christian, po tym, jak Tuplice po śmierci Ferdynanda przeszły na jego własność w 1668 roku. Jako właściciel, dostrzegając możliwość osiągnięcia większych zysków, zdecydował się na przyznanie Wielkim Tuplicom prawa targowego i niepełnych praw miejskich.

Nadany przywilej pozwolił tuplickim garncarzom na założenie własnego cechu. Teraz mogli już sami, bez pośrednictwa cechu garncarzy z Forstu, sprzedawać swoje wyroby całym terytorium należącym do księcia Christiana, a także na miejscu w Wielkich Tuplicach, w tym podczas trzykrotnie w roku organizowanych targów.

Kolejnym ośrodkiem produkcji garncarskiej stały się Jagłowice, wchodzące wówczas w skład dóbr tuplickich. Początkowo funkcjonowały tutaj dwa warsztaty garncarskie, co potwierdza spis z 1723 roku. W kolejnym spisie, z roku 1777, wymieniono już trzech rzemieślników. Archeologicznym śladem garncarskiej działalności mieszkańców Jagłowic były pozostałości hałd odpadów produkcyjnych z tutejszych warsztatów, odkryte w trakcie badań archeologicznych związanych z przebudową autostrady A18, które zlokalizowano na południe od wsi.

Po stronie niemieckiej ślady przedmiotów ceramicznych znaleziono w okolicach wielu wsi. W miejscowości Grös Kölzig, w tutejszej Izbie Pamiątek Regionalnych, wyeksponowane są użytkowe naczynia ceramiczne sprzed 3 tysięcy lat, z wczesnej epoki brązu (1100-900 p.n.e.).